Χαμηλή εκπροσώπηση των προσφύγων και των μεταναστών στις πολιτικές και δημοκρατικές διαδικασίες της χώρας και αποκλεισμός τους από τη διαμόρφωση πολιτικών και μέτρων ενσωμάτωσης καταγράφεται σε έρευνα που διεξήγαγε το ΚΜΟΠ – Κέντρο Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας, σε συνεργασία με τον Δήμο Νεάπολης – Συκεών.
Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου που παρουσιάζονται, στην έρευνα, τον Μάιο του 2022 οι υπήκοοι τρίτων χωρών που διέμεναν νόμιμα στην Ελλάδα ανέρχονταν σε 910.523, αντιπροσωπεύοντας το 8,5% του συνολικού πληθυσμού. Το 41% αυτών διέμενε στην ευρύτερη περιοχή της Αττικής.
Στην έρευνα επισημαίνονται οι δυσκολίες και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι ξένοι πολίτες όσον αφορά στη συμμετοχή τους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων που τους αφορούν, ενώ γίνεται αναφορά και σε καλές πρακτικές για την ομαλή ενσωμάτωσή τους – κυρίως στον θεσμό των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ).
Οι υπήκοοι τρίτων χωρών στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν διάφορους άμεσους και έμμεσους περιορισμούς όσον αφορά στη συμμετοχή τους στις πολιτικές και δημοκρατικές διαδικασίες. Όσον αφορά τους συστημικούς παράγοντες, οι κεντρικές αρχές και η ελληνική νομοθεσία προσφέρουν περιορισμένα δικαιώματα στους πρόσφυγες και τους μετανάστες και δεν διευκολύνουν την ουσιαστική ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία, επισημαίνεται στην έρευνα.
Ειδικότερα όσον αφορά στο δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι, η Ελλάδα υστερεί σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, καθώς οι υπήκοοι τρίτων χωρών δεν έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν σε εκλογές σε οποιοδήποτε επίπεδο (τοπικό, εθνικό ή Ευρωπαϊκό).
Τα υφιστάμενα κενά στην ελληνική νομοθεσία όσον αφορά στην πολιτική συμμετοχή των υπηκόων τρίτων χωρών φαίνονται και στον Δείκτη Πολιτικής Ένταξης Μεταναστών – MIPEX, όπου η χώρα μας βρέθηκε στην τελευταία βαθμίδα το 2019. Στη σχετική έκθεση αναφέρεται ενδεικτικά πως «η Ελλάδα γίνεται μια από τις πιο ‘κλειστές’ δημοκρατίες στον ανεπτυγμένο κόσμο όσον αφορά στα πολιτικά δικαιώματα, αποκλείοντας τους ξένους πολίτες από τις δημοκρατικές διαδικασίες».
Ο ρόλος των συμβουλίων ένταξης μεταναστών
Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, ένας από τους μηχανισμούς που θα μπορούσε να ενισχύσει ως έναν βαθμό τη συμμετοχή των υπηκόων τρίτων χωρών στις πολιτικές αποφάσεις και να συμβάλει στην ομαλή ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία είναι τα Συμβούλια Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ), τα οποία θεσμοθετήθηκαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα με το άρθρο 78 του Ν.3852/2010.
Αν και τα συμβούλια μεταναστών δεν μπορούν να θεωρηθούν υποκατάστατο του δικαιώματος ψήφου, αποτελούν συμμετοχικά όργανα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση της συμμετοχής των προσφύγων και των μεταναστών στη δημοκρατική ζωή κάθε τόπου. Τα συμβούλια μεταναστών μπορούν να δημιουργήσουν κοινότητες που είναι λιγότερο ευάλωτες, περισσότερο ανθεκτικές και καλύτερα εξοπλισμένες για να αντεπεξέρχονται στις δυσκολίες και τις προκλήσεις. Οι σημαντικότερες τέτοιες πρωτοβουλίες στην Ελλάδα είναι το Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών, σκοπός του οποίου είναι η υπεράσπιση των δικαιωμάτων των μεταναστών και η ισότιμη εργασιακή και κοινωνική ένταξη, και το Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων, ένα σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα αποτελούμενο από προσφυγικές και μεταναστευτικές κοινότητες, φυσικά πρόσωπα κι επαγγελματίες που εργάζονται από κοινού στην υποστήριξη και στην ενδυνάμωση των αιτούντων άσυλο, των προσφύγων, των μεταναστών και των ανιθαγενών.
Μεταξύ των προτάσεων που περιλαμβάνονται στην έκθεση, για την ενίσχυση της συμμετοχής των υπηκόων τρίτων χωρών στις δημοκρατικές διαδικασίες, είναι η οικονομική και οργανωτική στήριξη των κοινοτήτων μεταναστών και των προσφύγων ώστε να μπορούν να δημιουργήσουν και να λειτουργούν συμβούλια/φόρουμ ένταξης, η παρότρυνση των μεταναστών δεύτερης γενιάς να συμμετάσχουν σε αυτά τα συμβούλια, η συνεργασία φορέων της Κοινωνίας των Πολιτών και τοπικών αρχών προκειμένου να στηρίξουν τη λειτουργία των συμβουλίων, καθώς και η επέκταση της παροχής μαθημάτων Ελληνικών σε πρόσφυγες και μετανάστες.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος MigrantVoicesHeard, στο οποίο συμμετέχει το ΚΜΟΠ.
Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη την έκθεση ΕΔΩ.
Σχετικά με το έργο MigrantVoicesHeard
Στόχος του MigrantVoicesHeard είναι να προωθήσει τη συμμετοχή προσφύγων και μεταναστών στον σχεδιασμό και την εφαρμογή πολιτικών ένταξης σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο σε επτά χώρες της Ε.Ε.: την Ελλάδα, την Αυστρία, τη Βουλγαρία, τη Γαλλία, την Ουγγαρία, την Ιταλία και τη Ρουμανία.
Πιο συγκεκριμένα, το έργο έχει ως στόχο να υποστηρίξει τη σύσταση ή/και την ενίσχυση 7 συμβουλίων μεταναστών, σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, να προωθήσει την ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ τοπικών και περιφερειακών δημόσιων αρχών σχετικά με τη συμμετοχή των μεταναστών στον σχεδιασμό και την εφαρμογή πολιτικών ένταξης και να ενισχύσει την ικανότητα των τοπικών και περιφερειακών αρχών να διαβουλεύονται αποτελεσματικά με τους μετανάστες σχετικά με πολιτικές που τους επηρεάζουν άμεσα. Στο πλαίσιο του προγράμματος, πρόκειται να ιδρυθούν 5 Συμβούλια Μεταναστών σε τοπικές περιφέρειες και να ενισχυθούν 2 Συμβούλια Μεταναστών, ενώ πάνω από 1 εκατομμύριο μετανάστες αναμένεται να επηρεαστούν θετικά.
ℹ️ Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο [email protected] ή στο 2103637547.
