Η ψηφιακή ασφάλεια των παιδιών και η πρόληψη του εθισμού στο online gaming αποτέλεσαν το επίκεντρο της ενημερωτικής εκδήλωσης που διοργάνωσε το ΚΜΟΠ τη Δευτέρα, 30 Σεπτεμβρίου 2025. Στην εκδήλωση συμμετείχαν γονείς, εκπαιδευτικοί, επαγγελματίες υγείας και εκπρόσωποι κοινωνικών φορέων, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ενθουσιασμό.

Η εκδήλωση είχε ως στόχο να αναδείξει  τις προκλήσεις της καθημερινής πλοήγησης των παιδιών στο διαδίκτυο, παρουσιάζοντας παράλληλα  καλές πρακτικές, εργαλεία πρόληψης και συγκεκριμένες λύσεις για την ενδυνάμωση των νέων στο ψηφιακό περιβάλλον.

Τη συζήτηση συντόνισε η κυρία Τζένη Λαζάρου, Υπεύθυνη Συντονισμού Έργων στο ΚΜΟΠ, η οποία υπογράμμισε από την αρχή ότι η πρωτοβουλία δεν επικεντρώνεται απλώς στην ενημέρωση, αλλά στόχο έχει την ουσιαστική ανταλλαγή εμπειριών και πρακτικών λύσεων που θα συμβάλουν στην προστασία και στην ενδυνάμωση παιδιών και εφήβων στο ψηφιακό περιβάλλον.

Την πρώτη εισήγηση παρουσίασε η κυρία Έλλη Καπλάνη, Κοινωνιολόγος και Ερευνήτρια του ΚΜΟΠ, με τα αποτελέσματα της έρευνας CSAPE σχετικά με τις  διαδικτυακές συνήθειες και συμπεριφορές παιδιών ηλικίας 9–12 ετών.

Τα ευρήματα της έρευνας, που βασίστηκε σε δείγμα 251 παιδιών, αποκαλύπτουν μια ανησυχητική πραγματικότητα.

Το 77% των παιδιών δήλωσε ότι έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο από δική του συσκευή, ενώ σχεδόν τα μισά ανέφεραν ότι το χρησιμοποιούν καθημερινά, κυρίως για παιχνίδια, σχολικές εργασίες αλλά και κοινωνικά δίκτυα. Ιδιαιτέρα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι σύμφωνα με τα παιδιά που συμμετείχαν στην εν λόγω έρευνα, Έξι στα δέκα παιδιά δήλωσαν ότι  περνούν χρόνο καθημερινά στα social media, ενώ ένα στα τρία διατηρεί λογαριασμό σε online παιχνίδια και ένα στα τέσσερα σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Το πιο ανησυχητικό εύρημα της έρευνας αφορά στην ψηφιακή ταυτότητα:  το 37% των παιδιών που συμμετείχαν δήλωσε ότι παρουσιάζει διαδικτυακή ηλικία μεγαλύτερη από την πραγματική, αυξάνοντας τον κίνδυνο διαδικτυακού grooming.

Η έρευνα κατέγραψε επίσης σοβαρά περιστατικά: το 46,5% των παιδιών δήλωσε ότι βίωσε τουλάχιστον μία αναστάτωση τον τελευταίο χρόνο στο διαδίκτυο, ένα στα πέντε επικοινώνησε με άγνωστο άτομο online ενώ το 6% δήλωσε ότι συναντήθηκε και δια ζώσης με κάποιον που γνώρισε διαδικτυακά. Παράλληλα, το 22,8% εκτέθηκε σε ακατάλληλο περιεχόμενο, που κυμαίνεται από βίαιες εικόνες έως ιστοσελίδες με αυτοκαταστροφικές πρακτικές.

Παρά τη συχνή χρήση, μεγάλο ποσοστό των παιδιών που συμμετείχε στην έρευνα, δήλωσε άγνοια για βασικά εργαλεία ασφάλειας, όπως τα κουμπιά αποκλεισμού και αναφοράς. Η κα Καπλάνη τόνισε την επιτακτική ανάγκη ενίσχυσης του ψηφιακού γραμματισμού και πρότεινε συγκεκριμένα βήματα για γονείς και σχολεία: ενθάρρυνση ανοιχτής επικοινωνίας, θέσπιση σαφών κανόνων  στη χρήση του διαδικτύου, εκπαίδευση σε διαδικτυακούς κινδύνους και στενή συνεργασία οικογένειας και σχολείου.

Στη συνέχεια, η κυρία Αγγελική Οικονομοπούλου, Συστημική Ψυχολόγος και Συντονίστρια του Κέντρου Ημέρας «Αριάδνη», μέσω της εισήγησής της επικεντρώθηκε στην εθιστική διάσταση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Η κ. Οικονομοπούλου υπενθύμισε ότι  ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναγνώρισε από το 2018 τον εθισμό στο gaming ως ψυχική διαταραχή, υπογραμμίζοντας τη σοβαρότητα του φαινομένου.

Όπως ανέλυσε, πρόκειται για μια μορφή συμπεριφορικής εξάρτησης με σοβαρές συνέπειες στην καθημερινότητα, που ενισχύεται από τους μηχανισμούς ανταμοιβής των παιχνιδιών. Συχνά οδηγεί σε παραμέληση ύπνου, σχολικών υποχρεώσεων και κοινωνικών σχέσεων.

Η κ. Οικονομοπούλου τόνισε ιδιαίτερα τον καθοριστικό ρόλο της οικογένειας, επισημαίνοντας ότι τα ηλεκτρονικά παιχνίδια δεν είναι από μόνα τους αρνητικά, αρκεί να υπάρχει μέτρο, διάλογος και σαφή όρια. Παρουσίασε τον «κανόνα 3-6-9-12», σύμφωνα με τον οποίο προτείνεται: καθόλου οθόνες πριν τα 3 χρόνια, καθόλου κονσόλες πριν τα 6, καθόλου διαδίκτυο πριν τα 9 και καθόλου social media πριν τα 12.

Στο κλείσιμο της εισήγησής της, άφησε ένα σημαντικό μήνυμα  προς γονείς και εκπαιδευτικούς:«Δεν αρκεί να πατάμε pause στα παιχνίδια· χρειάζεται να πατάμε play στη σχέση μας με τα παιδιά μας».

Στη συνέχεια, η κυρία Κορνηλία Ανδρουλάκη, Διαχειρίστρια Ευρωπαϊκών Έργων στο ΚΜΟΠ, παρουσίασε το έργο MINDSET που επικεντρώνεται στην αναγνώριση των βασικών ενδείξεων εθισμού στα ηλεκτρονικά παιχνίδια και στους τρόπους πρόληψης και παρέμβασης.

Όπως τόνισε, η «διαταραχή ηλεκτρονικού παιχνιδιού» χαρακτηρίζεται από τρία κύρια στοιχεία: μειωμένο έλεγχο στη χρήση, προτεραιότητα έναντι άλλων δραστηριοτήτων και συνέχιση της ενασχόλησης παρά τις αρνητικές συνέπειες. Οι  επιπτώσεις είναι σοβαρές και εκδηλώνονται σε κοινωνικό, σχολικό και προσωπικό επίπεδο.

Η κυρία Ανδρουλάκη ανέλυσε τους κοινωνικούς και οικογενειακούς παράγοντες κινδύνου, καθώς και τα εθιστικά στοιχεία που συχνά ενσωματώνονται στα ίδια τα παιχνίδια, όπως οι μηχανισμοί ανταμοιβής, οι εικονικοί κόσμοι και τα ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά που δημιουργούν εξάρτηση.

Παρουσίασε, τέλος, το πλούσιο υλικο υποστήριξης που προσφέρει το έργο  MINDSET όπως, εγχειρίδια για νέους και νέες, οδηγούς οργανωσιακής αλλαγής και προγράμματα e-learning για επαγγελματίες.

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση της κυρίας Δήμητρας Νόνη, Διαχειρίστριας Ευρωπαϊκών Έργων στο ΚΜΟΠ, η οποία παρουσίασε το έργο Safe Online,  που στοχεύει στην ενδυνάμωση εκπαιδευτικών και μαθητών/τριών για την ασφαλή πλοήγηση, με ιδιαίτερη έμφαση στην πρόληψη και την αποτελεσματική αντιμετώπιση του ηλεκτρονικού εκφοβισμού.

Η κυρία Νόνη ανέλυσε τους βασικούς στόχους του έργου, που περιλαμβάνουν την εκπαίδευση περισσότερων από 200 εκπαιδευτικών και τη βελτίωση των ψηφιακών δεξιοτήτων άνω των 500 μαθητών/τριών. Για την επίτευξη των στόχων αυτών, το έργο αξιοποιεί καινοτόμα εργαλεία, με κυριότερο  έναν διαδραστικό προσομοιωτή με στοιχεία παιχνιδοποίησης, ο οποίος βασίζεται σε πραγματικά σενάρια ηλεκτρονικού εκφοβισμού.

Μέσα από τον προσομοιωτή, οι μαθητές και οι μαθήτριες εκπαιδεύονται σε ασφαλείς αντιδράσεις, αναπτύσσουν κριτική σκέψη και καλλιεργούν ψηφιακή υπευθυνότητα σε ένα ελεγχόμενο και ασφαλές περιβάλλον. Παράλληλα, το έργο προσφέρει εκπαιδευτικό υλικό, οδηγούς, σχέδια μαθημάτων και μια ηλεκτρονική πλατφόρμα που υποστηρίζει την ανάπτυξη δράσεων μέσα στην τάξη και στο σχολείο.

Έπειτα από έρευνα που πραγματοποιήθηκε μέσω ερωτηματολογίων και ομάδων εστίασης, όπως υπογράμμισε η κυρία Νόνη, αναδείχθηκε ο σημαντικός αντίκτυπος του ηλεκτρονικού εκφοβισμού.

Η προστασία περνά από την εκπαίδευση

Στο κλείσιμο της εκδήλωσης, η κυρία Τζένη Λαζάρου, Υπεύθυνη Συντονισμού Έργων στο ΚΜΟΠ, ευχαρίστησε θερμά τις ομιλήτριες και τα συμμετέχοντα άτομα για τη συνεισφορά τους στη συζήτηση και υπογράμμισε ότι η προστασία των παιδιών δεν επιτυγχάνεται με τον αποκλεισμό τους από την τεχνολογία, αλλά με την καθοδήγηση, την εκπαίδευση και την ενδυνάμωση των ψηφιακών τους δεξιοτήτων.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την εκδήλωση επικοινωνήστε μαζί μας στο [email protected].